پاپ فرانسیس، نخستین پاپ اهل آمریکای لاتین، چهره‌ای متمایز و تحول‌گرا در تاریخ کلیسای کاتولیک بود. او با فروتنی، رویکردی انسانی و نگاهی نو به مسائل جهان، نقش خود را نه فقط به‌عنوان رهبر مذهبی بلکه به‌عنوان صدای وجدان جهانی ایفا کرد.
در عرصه سیاست جهانی، پاپ فرانسیس همواره بر گفت‌وگو، صلح و حفظ کرامت انسان‌ها تأکید داشت. او در برابر دونالد ترامپ و سیاست‌های مهاجرت‌ستیزانه‌اش ایستاد و گفت «کسی که دیوار می‌سازد، نمی‌تواند مسیحی باشد». در سودان جنوبی، با بوسیدن پای رهبران متخاصم از آن‌ها خواست دست از جنگ بکشند.
پاپ فرانسیس از آغاز جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱، یکی از پرصدا‌ترین چهره‌های مذهبی بود که بارها نسبت به رنج و ویرانی این جنگ ابراز تأسف و خشم کرد. او جنگ سوریه را یک “فاجعه انسانی فراموش‌شده” می‌نامید و جامعه جهانی را به سکوت در برابر درد مردم سوریه متهم می‌کرد.
در جریان درگیری‌های قره‌باغ، او خواستار پایان جنگ، پرهیز از خشونت، حفظ جان غیرنظامیان و بازگشت به گفت‌وگوی دیپلماتیک شد. این موضع‌گیری ضمن بی‌طرفی، به نوعی حمایت از راه‌حل سیاسی و حفظ مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی را در خود داشت، که مورد استقبال جمهوری آذربایجان نیز قرار گرفت.
همچنین در قبال حملات اسرائیل به غزه، او خواهان توقف خشونت علیه غیرنظامیان شد و بر راه‌حل دوکشوری با احترام به حقوق فلسطینیان تأکید کرد.
در مواجهه با جنگ اوکراین، پاپ این درگیری را «بی‌معنا و جنون‌آمیز» خواند، تجاوز به خاک اوکراین را محکوم کرد و خواستار آتش‌بس و مذاکرات شد. او از آوارگان حمایت کرد و کمک‌های کلیسا را به مناطق جنگ‌زده گسترش داد.
پاپ فرانسیس در حوزه محیط زیست یکی از پیشگامان بود. او با انتشار سندی، کلیسا را فراخواند که در برابر گرم‌شدن زمین و تخریب طبیعت مسئولیت‌پذیر باشد.
در مسائل اجتماعی و اخلاقی، پاپ فرانسیس مواضعی شجاعانه و گاه جنجالی اتخاذ کرد. او به زنان اجازه داد برخی وظایف مذهبی سنتاً مختص مردان را انجام دهند (مثل خدمت در محراب یا خواندن انجیل)، که برای برخی محافظه‌کاران غیرقابل‌قبول بود.
او همچنین با نگاهی انسانی به اقلیت‌های جنسی و جنسیتی گفت: «اگر کسی همجنس‌گراست و در جست‌وجوی خداست، من که هستم که قضاوت کنم؟» و حتی از به‌رسمیت‌شناختن اتحادیه‌های مدنی برای همجنس‌گرایان دفاع کرد. این سخنان واکنش‌های تند محافظه‌کاران را در پی داشت، اما در تاریخ کلیسا گامی بی‌سابقه تلقی شد.
او همچنین با اصلاحات در ساختار کلیسا و برخورد با پرونده‌های کودک‌آزاری تلاش کرد تا با یکی از تاریک‌ترین زوایای کلیسای کاتولیک مقابله کند. هرچند برخی معتقد بودند اقداماتش کافی نبود، اما برای نخستین‌بار در سطح واتیکان قوانینی جدی برای شفاف‌سازی، پاسخگویی و حمایت از قربانیان وضع شد.
انتقاد آشکار او از سرمایه‌داری و بازار آزاد – که باعث شد برخی گروه‌های مذهبی و سیاسی در آمریکا و اروپا، او را به داشتن گرایش‌های «چپ‌گرایانه» متهم کنند.
در طول مدت ۱۲ سال در مقام پاپ، او مسیر خود را با شجاعت ادامه داد. او نماد شجاعت، مهربانی و تابوشکنی بود؛ صدایی برای انسانیت در جهانی پر از جنگ و درد و بی‌عدالتی.
راهش پر رهرو…
